Ministerstwo Gospodarki zapowiedziało pakiet ustaw na rzecz małego i średniego biznesu, który ma uprościć i uporządkować istniejące uregulowania prawne. Czy nowelizacja obecnego prawa umożliwi rzeczywiste obniżanie kosztów prowadzenia działalności gospodarczej? Czy brak dostępu do kapitału to faktycznie podstawowa bariera dla małych i średnich firm? Na te i inne pytania odpowiada Pan Andrzej Sadowski – jeden z założycieli i wiceprezydent Centrum im. Adama Smitha.

„Sytuacja w naszym kraju powagą dorównuje tej, z jaką mieliśmy doczynienia w końcu lat osiemdziesiątych. Właściwa diagnoza stanu rzeczy pozwoliłaby na sformułowanie właściwych dla tej sytuacji rozwiązań. Propozycja przedstawiona przez Ministerstwo Gospodarki nieodpowiada wyzwaniom z jakimi trzeba się w naszym kraju dziś zmierzyć.Zapowiedź nowelizacji kilkudziesięciu ustaw jest zamiarem tak bardzo ambitnym, że trudnym do przeprowadzenia nawet w parlamencie, w którym dysponuje się zdecydowaną większością. Niestety jest to działanie czasochłonne i prawdopodobnie jałowe. Ministerstwo niestety nie wybrało najprostszego rozwiązania jakim jest deregulacja systemu i powrót do ustawy o podejmowaniu działalności gospodarczej z roku 1988. Ta, a nie inna ustawa pozwoliła Polakom skorzystać z możliwości zakładania firm. Uwolniła polską przedsiębiorczość. Dzięki tej ustawie było możliwe powstanie w krótkim czasie blisko 2 mln prywatnych przedsiębiorstw. Ustawa nie stawiała żadnych barier w uruchamianiu działalności gospodarczej. Dlatego też mówienie o obniżaniu kosztów prowadzenia działalności jest pytaniem, do jakiego poziomu te koszty zostaną obniżone. Można je zredukować praktycznie do zera, jak to miało miejsce właśnie na przełomie lat 80-tych i 90-tych. Wówczas każdy, kto nie chciał pracować w bankrutującym sektorze publicznym i chciał prowadzić działalność na własną rękę, mógł to zrobić. Tylko przywracając tę ustawę można z powrotem doprowadzić do sytuacji, w której małe i średnie przedsiębiorstwa zaczną powstawać jak grzyby po deszczu. Żadne inne działanie nie wyzwoli energii obywateli i nie przywróci im wiary, że mogą znów brać los we własne ręce. Pakiet Przede wszystkim przedsiębiorczość nie zawiera takiej wyraźnej zapowiedzi zmian.

Drugi jego aspekt to dostęp do środków finansowych. Jest to niewątpliwa bariera dla małych i średnich przedsiębiorstw w naszym kraju. Nie jest to jednak bariera najistotniejsza. Tak naprawdę najdotkliwszą i największą barierą dla małego polskiego przedsiębiorcy są niezwykle wysokie koszty pracy. Największym kapitałem dla takiego właśnie małego przedsiębiorcy jest możliwość zatrudnienia członków najbliżej rodziny czy jakiejkolwiek innej osoby, która razem z nim będzie tworzyła wartość dodaną a tym samym bogactwo osobiste i naszego kraju. Zapowiedzi ministerstwa, dotyczące jedynie uelastycznienia czasu pracy czy skrócenia obciążenia pracodawcy wynagrodzeniem za zwolnienie chorobowe, jest działaniem marginalnym dla polskiego przedsiębiorcy. Koszty pracy wynoszą ponad 90 % płacy netto. Oznacza to, że przedsiębiorca chcąc wypłacić pracownikowi 1000 zł wynagrodzenia do ręki, musi państwu - w formie ZUS-u, podatków i opłat na fundusze specjalne -odprowadzić prawie drugie tyle, czyli ponad 900 zł. Bezrobocie rośnie, bo małe i średnie przedsiębiorstwa utraciły zdolność tworzenia miejsc pracy przede wszystkim ze względu na wysokie koszty pracy, a nie ograniczony dostęp do kapitału. Pracę w Polsce opodatkowano tak wysoko, że można to tylko porównać do podatków akcyzowych na alkohol czy paliwa.

Przedsiębiorczości nie da się pobudzić, nie da się jej administracyjnie stymulować - wystarczy jej nie przeszkadzać. To jest kwestia usunięcia barier, nie zaś jakiegoś tworzenia nowych instytucji, które będą się „troszczyć” o kredyty, szkolenia i inne sprawy z podatków polskich przedsiębiorców. Premier Rakowski nie miał żadnych instrumentów wobec gospodarki poza przywróceniem w niej wolności. I to wystarczyło i było jednym z czynników sprawczych polskiego cudu gospodarczego przełomu lat 80-tych i 90-tych. Centrum im. Adama Smitha opracowało analizy dla poprzedniego rządu, pokazujące dlaczego małe i średnie przedsiębiorstwa straciły dynamikę rozwoju. Jest tam zawarta lista nieprawdopodobnie dużej ilości przepisów wprowadzonych pomiędzy 1990 a 2000 rokiem, które tę działalność skrępowały. Gdyby Minister Gospodarki chciał dokonać realnych zmian to musiałyby one mieć charakter rewolucyjny. Zmiany te musiałyby przekreślić kosztowne i krępujące dziedzictwo ostatnich 10 lat. Jest to zadanie niezwykle trudne, które wymaga olbrzymiej determinacji politycznej i przeciwstawienia się biurokracji i grupom interesów. Trzeba deregulować tzn. likwidować przepisy, a nie je nowelizować.

Polska mogłaby skorzystać z doświadczenia rosyjskiego. W sytuacji całkowitego załamania finansów publicznych przeprowadzono radykalną reformę podatkową, wprowadzająca 13% podatek liniowy. Dzięki temu skarb państwa rosyjskiego znów zaczął się zapełniać. Doświadczenie rosyjskie mogłoby nauczyć cały nasz rząd odwagi w przeprowadzaniu głębokich zmian systemowych. Kosmetyka na nic się nie zda.

 Andrzej Sadowski – [email protected]